جزء از کل؛ اثر درخشان استیو تولتز

جزء از کل یقینا تا سالیان طولانی هواداران خاص خودش را دارد. روزی نویسندگان و مورخان در آینده به این دوره از تاریخ نگاه می‌کنند و از رمانی صحبت می‌کنند که همه حتی خردسالان و سالمندان را منقلب کرده است. این رمان بی‌شک «جز از کل» نوشته‌ی «استیو تولز» رمان‌نویس استرالیایی خواهد بود که از اعماق وجود انسان‌ها سخن می‌گوید. «جز از کل» درامی خانوادگی است که ترس، انتظار و زندگی را به شکل متفاوتی معنا می‌کند و به تصویر می‌کشد و هر پاراگراف آن، خود داستانی تأمل‌برانگیز است.

استیو تولتز، نویسنده‌ی استرالیایی متولد ۱۹۷۲ سیدنی، اولین رمانش، جزء از کل، را در سال ۲۰۰۸ منتشر کرد. این کتاب با استقبال زیادی روبه‌رو شد و به فهرست نامزدهای نهایی جایزه‌ی بوکر راه پیدا کرد که کمتر برای نویسنده‌ای که کار اولش را نوشته پیش می‌آید. او این کتاب را پنج‌ساله نوشت. پیش از آن مشاغلی مثل عکاسی، فروشندگی تلفنی، نگهبانی، کارآگاه خصوصی، معلم زبان و فیلم‌نامه‌نویسی داشت.

 خودش در مصاحبه‌ای گفته: آرزوی من نویسنده شدن نبود، ولی همیشه می‌نوشتم. در کودکی و نوجوانی شعر و داستان کوتاه می‌نوشتم و رمان‌هایی را آغاز می‌کردم که بعد از دو و نیم فصل، دیگر دوست نداشتم تمام‌شان کنم. بعد از دانشگاه دوباره به نوشتن رو آوردم. درآمدم خیلی کم بود و فقط می‌خواستم با شرکت در مسابقات داستان‌نویسی و فیلم‌نامه‌نویسی پولی دست‌و‌پا کنم تا بتوانم زندگی‌ام را بگذرانم که البته هیچ فایده‌ای نداشت. زمانی که دائم شغل عوض می‌کردم یا بهتر بگویم، از نردبان ترقیِ هر کدام از مشاغل پایین می‌رفتم، برایم روشن شد هیچ کاری جز نویسندگی بلد نیستم. رمان‌نویسی تنها قدم منطقی‌ بود که می‌توانستم بردارم..

پیمان خاکسار که به زیبایی هرچه تمام تر کار ترجمه را انجام داده است در مقدمه کتاب آورده است:

استیو تولتز کتاب خود را طوفانی آغاز می‌کند و برخی از منتقدان بزرگ دنیا، آغاز کتاب جزء از کل را یکی از بهترین آغاز‌های دوران معاصر می‌دانند. جملات ابتدایی این پاراگراف را با هم مرور کنیم:

هیچ وقت نمی‌‌شنوید ورزشکاری در حادثه‌‌ای فجیع، حس بویایی‌ اش را از دست بدهد. اگر کائنات تصمیم بگیرد درسی دردناک به ما انسان‌ها بدهد، که البته این درس هم به هیچ درد زندگی آینده‌ مان نخورد، مثل روز روشن است که ورزشکار باید پایش را از دست بدهد، فیلسوف عقلش، نقاش چشمش، آهنگساز گوشش و آشپز زبانش را. درس من؟ من آزادی‌ ام را از دست دادم و اسیر زندانی عجیب شدم که نیرنگ آمیزترین تنبیهش، سوای این که عادتم بدهد هیچ چیز در جیبم نداشته باشم و مثل سگی با من رفتار شود که معبدی مقدس را آلوده کرده، ملال بود.

کتاب جزء از کل در مورد مارتین و جسپر دین – پدر و پسر – است که هر کدام از یک زاویه خاص و متفاوت با عامه مردم به زندگی و اتفاقات آن نگاه می‌کنند. مارتین با باورهای خاص و گاه عجیب خودش سعی می‌کند پسرش، جسپر را به بهترین شکل ممکن تربیت کند و به همین خاطر داستان زندگی خودش را از همان دوران کودکی برای او تعریف می‌کند. داستانی که نشان می‌دهد زندگی او همیشه تحت تاثیر مارتین، برادر ناتنی اش قرار داشته است و…

داستان این کتاب از زمان کودکى پدر تا زمان بزرگ شدن فرزند ادامه پیدا می‌کند و تمامی حوادث و اتفاقات شگفت انگیز زندگی آن‌ها همراه با یک طنز تلخ و یک تم فلسفی روایت می‌شود. کتاب بعضی مواقع از زاویه دید مارتین و بعضی مواقع از زاویه دید چسپر بیان می‌شود که همین موضوع باعث جذاب تر شدن آن می‌شود. حوادث و اتفاقات موجود در کتاب بسیار زیاد هستند و هر کدام از آن‌ها جذابیت خاص خودش را دارد. نوشتن درمورد این کتاب کار آسانی نیست، باید حتما آن را خواند و از تک تک جملات آن لذت برد.

پیمان خاکسار در قسمت دیگری از مقدمه کوتاهی که نوشته است به زیبایی اشاره می‌کند که:

خواندن “جزء از کل” تجربه‌ای غریب و منحصر به فرد است. در هر صفحه‌ اش جمله‌ای وجود دارد که می‌‌توانید آن را نقل قول کنید. کاوشی است ژرف در اعماق روح انسان و ماهیت تمدن. سفر در دنیایی است که نمونه‌ اش را کمتر دیده‌اید. رمانی عمیق و پرماجرا و فلسفی که ماه‌‌ها اسیرتان می‌‌کند. کاوشی است ژرف در اعماق روح انسان و ماهیت تمدن. سفر در دنیایی است که نمونه‌اش را کمتر دیده‌اید. رمانی عمیق و پرماجرا و فلسفی که ماه‌ها اسیرتان می‌کند. به نظرم تمام تعاریفی که از کتاب شده، نابسنده‌اند.»

او در پاسخ به این سوال که «چه ویژگی‌ها و عواملی در موفقیت رمان دخیل بودند؟» ابراز می‌کند: «جزء از کل رمانی‌ است که حتی حرفه‌ای‌ترین رمان‌خوان‌ها را هم حیرت‌زده می‌کند. اولین‌بار که شروع به خواندن کتاب کردم ــ حدود پنج سال پیش ــ هر چند جمله را که می‌خواندم، بلند می‌شدم و در خانه راه می‌رفتم تا هیجانم را سرکوب کنم. فقط درون‌مایه‌ی فلسفی‌اش نیست. جزء از کل رمانی‌ است پرماجرا. خود تولتز می‌گوید هم  تحت‌تأثیر توماس برنهارد بوده هم ریموند چندلر. هم لویی فردینان‌سلین، که در کتاب هم به او ادای دین کرده، هم وودی آلن. هم از سنت رمان اروپایی تأثیر گرفته هم از سنت رمان امریکایی. در این کار بسیار هم موفق است. یک رمان پلیسی معمایی پرماجرا و نفس‌گیر و به‌شدت فلسفی. برقرارکردن توازن بین تمام این‌ها کار هرکسی نیست.»

درباره کتاب جزء از کل

نوشتن درمورد این کتاب کار آسانی نیست، باید حتما آن را خواند و از تک تک جملات آن لذت برد. کتاب جزء از کل به راستی جزئی از یک کل را به رخ می‌کشد. در هر قسمت از کتاب اتفاقی در دل اتفاق دیگر وارد می‌شوند و خواننده نمی‌تواند به راحتی کتاب را کنار بگذارد و یا آن را پیش بینی کند. داستان و ماجراهای کتاب مدام اوج می‌گیرد و خواننده از هر صفحه آن بی نهایت لذت خواهد برد.

جزء از کل (A fraction of the whole) اولین رمان استیو تولتز در سال ۲۰۰۸ منتشر شد و عجیب اینکه در همان سال، نامزد دریافت جایزه‌ی بوکر شد. با وجود پیش‌بینی گاردین و ایندیپنت برای رسیدن جایزه به این اثر، رمان «ببر سفید» اثر آراویند آدیگا، نویسنده‌ی هندی-استرالیایی، جایزه را از آن خود کرد. بسیاری از منتقدان و صاحب‌نظران، پاراگراف نخست جزء از کل را از بهترین آغاز‌های آثار ادبی در قرن حاضر تلقی کرده‌اند. تولتز در این اثر با زبانی طنز، زندگی یک خانواده‌ی استرالیایی را از زبان پسر آن‌ها، جسپر روایت می‌کند. جسپر و پدرش، مارتین اصلا شباهتی به هم ندارند. جسپر نمی‌خواهد مثل پدرش شود، او دست‌نوشته‌های پدر فیلسوف‌مآبش را مرور می‌کند و در میان این نوشته‌ها، مارتین همه‌ی زندگی و آنچه در طول سال‌ها بر سرش آمده است، برای پسرش تعریف می‌کند.

«تو چیزی هستی که فکر می‌کنی. پس اگه نمی‌خوای شبیه پدرت بشی، نباید با فکرکردن خودت رو به یه گوشه ببری- باید با تفکر خودت را ببری به فضای باز. تنها راهش هم اینه از اینکه ندونی چی درسته و چی غلط لذت ببری. تن به بازی زندگی بده و سعی نکن از قانون‌هاش سردربیاری. زندگی رو قضاوت نکن، فکر انتقام نباش، یادت باشه آدم‌های روزه‌دار زنده می‌مونن؛ ولی آدم‌های گرسنه می‌میرن، موقعی که خیالاتت فرو می‌ریزن بخند و از همه مهم‌تر همیشه قدر لحظه‌لحظه‌ی این اقامت مضحکت رو تو این جهنم بدون.»

مشخصات کتاب

• کتاب جزء از کل
• نویسنده: استیو تولتز
• ترجمه: پیمان خاکسار
• انتشارات: چشمه
• تعداد صفحات: ۶۵۶